Üzerinde çalışılan bu kitapın
orijinal adı Nuhbetü’l-Encab fî’l-luğati’t-Türkiyye’dir. Mısır
Emiriyye Melikiyye medreselerinde öğrenim gören Arap öğrencilere Türkçeyi
öğretmek amacıyla telif edilmiş olup dili Arapçadır. Eserin
temelini, Tanta medresesi muallimi Murad
Muhtar Efendinin aynı amaçla telif ettiği Nuhbe-i Zekiyye adlı kitabı
oluşturmaktadır. Yaklaşık on sene medreselerde okutulan bu kitabın gözden
geçirilmesi; fazlalıkların atılması, tenkih ve düzenlemeler yapılarak farklı
bir çehreyle yeniden basılması gündeme gelmiştir. Bu görevi Muhammed Efendi
Talib üstlenmiş ve bu çalışmayı ortaya koymuştur. Yeni eserin adı Nuhbetü’l-Encab fî’l-luğati’t-Türkiyye diye değişmiştir. Üzerinde çalıştığımız kitap bu yeni eserin
Bulak-Mısır 1305 yılı ikinci baskısıdır. Çalışmamız
bir giriş ve Nuhbetü’l-Encab’ın muhtevasından oluşmaktadır. Girişte; başlangıcından itibaren yakın zamana
kadar Araplara Türkçe öğretimi alanında yapılan çalışmalar beş dönem halinde
irdelenmiştir. Bu alanda birçok çalışma yapılmıştır. Kaşgarlı Mahmud’un telif
ettiği Dîvan-u Lugati’t-Türk adını taşıyan eserinin bunların arasında en
önemli bir yeri işgal ettiği anlaşılmaktadır. Daha sonra eserin
muhtevasına geçilmiştir. Esere, Türkçe masdarların tanıtılmasıyla başlanmıştır.
Ardından fiil konusuna geçer. Burada emir, nehiy, mâzî ve muzârî fiiller,
tadiye edatlı fiiller, mechul fiiller, şart fiilleri gibi konular bol bol
örnekler verilerek işlenir.. Her dersin sonunda ya da başlangıcında Türkçe
kelimeler ve bunların anlamları, alfabetik olarak sunulmuştur.